Image may be NSFW.
Clik here to view.
Jutro odsłonięcie pomnika, poświęconego bohaterom Rewolucji Węgierskiej z 1956 roku. Tylko pozornie Opole nie ma z nimi nic wspólnego.
Pomnik stanął nad Młynówką, a o godzinie 11.15 jego odsłonięcie poprzedzi uroczystość w ratuszowej sali imienia Karola Musioła.
To dobry moment, aby przypomnieć, że choć nasze miasto i Budapeszt dzieli kilkaset kilometrów, to przed 60 lat nikt tych kilometrów nie liczył. W Polsce rządził Władysław Gomułka i trwała październikowa odwilż, na Węgrzech liczono na podobny scenariusz.
Historia lubi się powtarzać, ale akurat w tym przypadku drugiej odwilży nie było. Doszło za to rewolucji, trwającej od 23 października do 10 listopada, o której warto posłuchać i przeczytać tutaj.
Opolanie nie do końca zdawali sobie sprawę, co dzieje się na Węgrzech. Wiedzieli jednak, że interweniowała tam Armia Radziecka, a Węgrzy – m.in. za pośrednictwem Polskiego Czerwonego Krzyża – prosili o pomoc humanitarną. Dlatego w stacji krwiodawstwa na ul. Kośnego oddawano krew dla “węgierskich braci”, a w prasie apelowano o składanie “ofiar w naturze”, czyli żywności, obuwia, odzieży, a nawet cementu. Dary przynoszono lub przywożono do magazynu PCK, mieszczącego się w gmachu Wojewódzkiej Rady Narodowej (obecny urząd wojewódzki).
Na placu Wolności płonął symboliczny znicz, a studenci ustawili skarbonkę, gdzie można było wrzucać pieniądze, za które planowano kupić lekarstwa oraz żywność.
Skarbonka - pokazana na zdjęciu – była przepasana węgierską flagą, a na zmianę pilnowali jej żołnierze, kolejarze i studenci. Pomoc pieniężną deklarowały też opolskie instytucje i przedsiębiorstwa. Jako jedna z pierwszych zareagowała Izba Rzemieślnicza, a tuż za nią byli pracownicy Opolskiego Przedsiębiorstwa Remontowo – Budowlanego.
Pieniądze dla ofiar rewolucji zbierali również opolscy żołnierze. Dlatego w sali kasyna oficerskiego przy ulicy Katowickiej zorganizowano zabawę, z której dochód przekazano do PCK.
Ósmego listopada PCK – kordynujący akcję – poinformował, że do wyjazdu do Budapesztu zgłosiło sie już 13 lekarzy, 8 felczerów, 13 pielęgniarek i jedna laborantka. Dodatkowo 200 rodzin zadeklarowało, że jest gotowe przyjąć węgierskie dzieci, gdy trafią do Opola. Dodatkowo cztery, bezdzietne rodziny zapowiedziały adopcję maluchów, które straciły rodziców.
W prasie pojawiały się również pierwsze “próby” wyjaśnienia przyczyn tragedii na Węgrzech. Tłumaczono, że zapanował tam chaos, a Armię Radziecką wezwano na pomoc, aby wprowadziła porządek. Setki ofiar miały być spowodowane błędami rządzących stalinowców, trudno powiedzieć, czy opolanie wierzyli te tłumaczenia.
Tym bardziej, że prawda była inna. Rewolucja wybuchła, gdyż duża część Węgrów miała dość komunizmu i chciała nie tylko poprawy jakości życia, ale też demokratyzacji państwa. Na to Związek Radziecki pozwolić nie chciał, a do Budapesztu wjechały czołgi.
Mimo to – jak szacują historycy – z Polski na Węgry udało się wykonać kilkanaście lotów z transportem krwi, wyjechały 42 ciężarówki i 104 wagony kolejowe wypełnione darami, a w części była pomoc z Opola.
Pod koniec listopada 1956 roku węgierskie powstanie ostatecznie stłumiono. Zaczęły się represje wobec uczestników, a do końca 1957 r. z Węgier uciekło 180 tysięcy osób. Przez wiele lat prawdę o tym, co wydarzyło się w Budapeszcie, znali w Polsce tylko nieliczni.
Drewniany pomnik na Młynówką – choć o dosyć nietypowym kształcie – daje nam szansę na to, abyśmy o tej historii nigdy już w Opolu nie zapomnieli.
